Waarom is spieraanspanning lastig als je wakker wordt?

In slaperige toestand vroeg ik aan mijn vriend: “waarom gaat een vuist maken zo moeizaam als je net wakker bent?” Even daarvoor was ik wakker geworden en probeerde ik mijn hand tot een vuist te ballen. Geen idee waarom ik dat op dat moment probeerde maar ik had er wel vaker moeite mee gehad. Het leek in ieder geval alsof mijn spieren niet mee wilden werken, het was bijna pijnlijk. Ook vriendlief wist geen antwoord op mijn vraag te geven, dus besloot ik het zelf maar uit te zoeken, hoe het komt dat een vuist maken moeizaam gaat als je net wakker bent. Omdat in de REM-slaap (de laatste fase van je slaapcylcus) je spieren verlammen, bespreek ik ook meteen het fenomeen slaapverlamming, wellicht vinden we hier een verband.

Hoe slapen we?
Een slaapcyclus kent een aantal fases, vier om precies te zijn. Deze cyclus loop je zo’n vier tot zes keer per nacht door. Zodra je je tocht naar dromenland begint start de eerste fase. De overgang van waken naar slapen duurt maar enkele minuten. Je lichaamstemperatuur daalt en je spieren ontspannen zich. Je ogen bewegen zich langzaam onder je oogleden. Je slaapt maar licht. Van plotselinge geluiden ben je dan ook vrijwel meteen weer wakker.

Lig je eenmaal lekker te slapen, dan start de tweede fase: ‘de diepere slaap‘. Je ligt zo’n 40 tot 50 minuten lekker onder zeil. Het grootste gedeelte van de nacht slaap je in dit stadium. Het wordt ook wel gezien als het begin van de ‘echte slaap’. Als iemand op een trompet naast je bed staat te toeteren ontwaak je uiteraard wel maar over het algemeen slaap je makkelijker door geluiden heen.

Fase drie is die van de ‘zeer diepe slaap’. Kom maar door met dat getrompetter, want jij slaapt er wel doorheen. Je bent lekker ontspannen, je ademhaling is diep en je hartslag is langzaam en regelmatig. Je lichaam herstelt zich in deze fase doordat er groeihormoon vrijkomt. Mocht je volledig uitgeput in bed geploft zijn of een nachtje hebben doorgehaald, dan is deze fase belangrijk om de volgende dag weer vol energie je bed uit te rollen. Dat verfrissende gevoel na een goede nachtrust heb je aan deze fase te danken. Fase drie valt bijna samen met fase vier dus voor het goede gemak plaatsen we deze even onder één noemer.

De laatste fase is die van de al wel bekende REM-slaap (Rapid Eye Movement) ofwel droomslaap. Je nachtelijke avonturen, uitstapjes en waanzinnige avonturen beleef je in deze slotfase. De spieren van je grote ledematen verlammen zich zodat als jij rondwandelt in je droom, je dat niet ook in je bed gaat doen. Een stukje zelfbescherming dus. De hersenen zijn lekker actief en je ogen schieten heen en weer onder je oogleden. Helaas droom je maar enkele minuten per nacht al lijkt het soms een eeuwigheid. Mocht je nou wel eens last hebben gehad van slaapverlamming, dan ben je in deze fase waker geworden. Je bevindt je tussen waken en dromen in. Helaas zijn je spieren dan nog niet ontwaakt, wat betekent dat je je letterlijk niet meer kunt bewegen. Dit fenomeen gaat gepaard met hallucinaties waarbij je gekke/ harde geluiden hoort en dingen kan gaan zien die er niet zijn. Geloof me, slaapverlamming is geen prettige ervaring maar meestal wel onschuldig.

Slappe spieren
Het verlammen van de spieren tijdens je trip naar de droomwereld, is ook meteen een verklaring voor die slappe vuist als je weer bij kennis bent. Een rechtse hoek uit delen zit er nog niet in. Je kunt je voorstellen – aangezien je meestal wakker wordt na de REM-slaap fase – dat het even duurt voordat je spieren weer ‘wakker’ zijn. Als je nu probeert heel hard de spieren in je hand samen te trekken, sputtert alles nog een beetje tegen. Na enkele seconden, zou alles het weer moeten doen en kun je weer vuisten maken tot je een ons weegt. Mocht je je trouwens ooit versteend in je bed bevinden, denk er dan aan dat je niets kunt gebeuren, probeer te ontspannen en alsnog bijvoorbeeld met je tenen of vingers heen en weer te wiebelen. Blijf even wakker en ga dan pas weer terug naar dromenland anders heb je kans dat je hoofd en lichaam weer een loopje met je nemen.