Waarom heeft muziek invloed op je humeur?

Muziek en emoties, een gouden combinatie. Zodra mijn oor een vrolijk deuntje oppikt, sta ik al snel (al dan niet in mijn hoofd) mee te zingen en te dansen. Maar het werkt ook andersom: soms pas ik mijn muziek aan aan de emotie die ik op dat moment voel. Ik kies bijvoorbeeld voor een fijn, uptempo muziekje tijdens blije momenten. Ben ik boos? Dan zoek ik naar heftige, grauwe rock. Sommige wetenschappers stellen zelfs dat muziek een fenomeen is dat alle grenzen van cultuur en taal overschrijdt. Muziek wordt gezien als een ‘taal van emotie’ die door elke maatschappij op dezelfde manier begrepen kan worden.

Het moge duidelijk zijn: muziek heeft in grote mate invloed op je humeur en andersom. Het kan de emotie die je op een bepaald moment voelt versterken of zelfs veranderen. Maar WRM is dat zo? Welke factoren spelen hierbij een rol?

Je eigen ervaring
Veel wetenschappers hebben zich al over dit onderwerp gebogen, maar een eenduidig antwoord op de vraag WRM muziek je humeur zo kan veranderen is nog niet te geven. Dit heeft te maken met het feit dat het ervaren van muziek iets ontzettend persoonlijks is. Er is onlangs een onderzoek gedaan dat uitwees dat muziek ook effect kan hebben op hoe we afbeeldingen bekijken. Proefpersonen die naar treurige muziek hadden geluisterd, beoordeelden afbeeldingen van mensen met verschillende emoties negatiever dan de proefpersonen die vrolijke muziek hadden gehoord.

Verschillende verklaringen voor de sterke verbinding tussen muziek en emoties hebben te maken met de ervaring van degene die naar de muziek luistert. Hierin spelen herinneringen een zeer belangrijke rol. Als je een bepaald nummer kent als het liedje dat je altijd samen met je geliefde beluistert, dan zal dit nummer warme en positieve gevoelens bij je losmaken. Maar wanneer datzelfde nummer vervolgens wordt gedraaid op een begrafenis, kan dit juist weer hele negatieve gevoelens opwekken. Ook de huidige stemming en de persoonlijkheid van een persoon kunnen veel invloed hebben op de manier waarop diegene muziek ervaart. Zo kan een vrolijk liedje dat je normaal gesproken leuk vindt irritatie opwekken als je verdrietig bent.

Daarnaast is de hoeveelheid muzikale training van belang. Een geoefend student aan het conservatorium hoort hele andere dingen en luistert op een hele andere manier naar muziek dan mensen met minder ervaring op dit gebied.

Fysieke en sociale omstandigheden
Andere factoren die van invloed kunnen zijn op de beleving van muziek zijn fysieke omstandigheden, zoals ruimte en de tijd en plaats waar er naar muziek geluisterd wordt. Livemuziek klinkt weer heel anders dan wanneer je met een koptelefoon naar hetzelfde nummer luistert. Ook sociale factoren spelen een rol: luister je de muziek alleen of met anderen? Bloed, zweet en tranen vind ik bijvoorbeeld een prachtig nummer om mee te schreeuwen in de kroeg, maar ik zal dit nummer niet zo snel op mijn iPod zetten.

De muziek zelf
Toch heeft de volledige muziekervaring niet alleen te maken met de kenmerken en omstandigheden van de persoon die naar een liedje luistert. Ook de vorm van de muziek zelf heeft hier invloed op. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar welke soorten muziek associaties veroorzaken met bepaalde emoties. 

Snellere nummers in major zouden zorgen voor vrolijke associaties en langzamere nummers in minor veroorzaken een gevoel van verdriet. Het volume van een nummer zou een belangrijke factor zijn in dit gegeven, belangrijker nog dan het tempo. Vast staat dat het ervaren en verwerken van muziek gebeurt door middel van verschillende processen in het brein. Vrolijke muziek activeert het beloningsgedeelte in de hersenen, verdrietige muziek activeert daarentegen het gebied dat te maken heeft met emotionele pijn.

De onderzoeker Emery Schubert (what’s in a name?) probeerde op deze manier te voorspellen hoe de reactie van mensen zou zijn op bepaalde soorten muziek. Dit bleek echter niet zo eenvoudig te zijn: zijn theorie bleek niet erg toepasbaar op de werkelijkheid. Dit kwam deels door de inbreng van alle persoonlijke factoren die ik eerder omschreef. Er zijn zo veel factoren aanwezig bij het beleven van muziek, dat het moeilijk is om te zeggen WRM muziek bepaalde emoties losmaakt. Daarom zeg ik: iPod in, verstand op nul en laat je verrassen!